Digitale uitdaging

Natuurlijk missen we de interactie in de klas. Het zicht raakt kwijt op kwetsbare groepen leerlingen en lang niet alles leent zich voor leren via een beeldscherm. Wat ook niet helpt: in het digitale onderwijs proberen we vaak precies te doen wat we in de klas zouden doen, maar dan met beeldscherm ertussen. Je verliest dan waardevolle interactie en krijgt er niets voor terug. Maar geen zorgen: met de juiste middelen kan dat wel.

Taxonomie van Bloom

Wat kenmerkt een uitdagende opdracht? Een middel om dat te weten te komen is de taxonomie van Bloom1, deze omvat zes niveaus van kennis en vaardigheden en helpt bij het vormgeven van rijke leeractiviteiten. Het eerste niveau is ‘onthouden’ en gaat over het herinneren van informatie. Bij het tweede niveau ‘begrijpen’ moet een leerling de stof ook kunnen uitleggen. Vervolgens wordt voor het derde niveau ‘toepassen’ gevraagd de stof in een andere context te gebruiken. De eerste drie niveaus vormen samen de lagere-orde-denkniveaus. Deze zijn prima om stof te herhalen en samen te vatten, maar niet om slimme leerlingen uit te dagen. De echte uitdaging vinden we in de andere drie niveaus van Blooms taxonomie: de hogere-orde-denkniveaus. Het gaat dan om analyseren, evalueren en creëren. Bij ‘analyseren’ vraag je leerlingen verbanden te leggen en vergelijkingen te maken. Bij ‘evalueren’ laat je hen beoordelen, bijvoorbeeld door een besluit te motiveren of rechtvaardigen. Het hoogste niveau in de taxonomie is ‘creëren’, waarbij je leerlingen uitdaagt om nieuwe ideeën te verzinnen of producten te ontwerpen. Hieronder volgt een overzicht van hoe je digitale tools kunt inzetten om uitdagende opdrachten te realiseren met behulp van hogere-orde-denkvragen.

Analyseren

Jamboard: een digitaal en interactief whiteboard. Je kunt dit gebruiken om leerlingen met elkaar op een laagdrempelige manier te laten brainstormen en de uitkomsten vervolgens te analyseren. Stel bijvoorbeeld de vraag: wat kenmerkt een goed tijdschrift? Met behulp van digitale post-its laat je leerlingen kenmerken noemen en daarna groeperen. Laat ze vervolgens van een aantal bekende tijdschriften in een tabel uitwerken hoe de kenmerken daarin toegepast worden. www.google.com/jamboard

Edpuzzle: een tool waarmee je interactieve video’s kunt creëren. Edpuzzle gebruik je om ín de video vragen toe te voegen, die leerlingen tijdens het kijken moeten beantwoorden. Zo help je hen actief met de stof bezig te zijn. Let wel op dat je vragen het niveau van kennispreproductie ontstijgen en echt vragen om het leggen van verbanden. Wil je nog verder gaan, dan kun je leerlingen natuurlijk ook zélf een interactieve video laten maken. Laat hen dan meteen analyseren wat een goede video kenmerkt. www.edpuzzle.com

Evalueren

Mentimeter: een tool om polls te creëren en op een interactieve manier vragen te stellen. Laat leerlingen zelf stellingen formuleren rondom een thema en deze digitaal voorleggen aan hun klasgenoten, eventueel als onderdeel van een presentatie over dit thema. De uitdaging? Stellingen formulieren waar niet iedereen hetzelfde over denkt. Geef na de poll ruimte om over de stelling te discussiëren en laat leerlingen voor- en tegenargumenten formuleren. Een vergelijkbaar effect kun je bereiken met onder andere Socrative en Kahoot! www.mentimeter.com

Surveymonkey: een middel om digitaal evaluaties af te nemen. Wil je dit inzetten als uitdagend leermiddel, doe dat dan in combinatie met een maakopdracht. Laat leerlingen nadenken over hoe een goede uitvoering van die opdracht eruit ziet. Wat zijn bijvoorbeeld kenmerken van een goede spreekbeurt of posterpresentatie? Laat ze dit verwerken in een evaluatieformulier dat klasgenoten na de maakopdracht invullen. Zo maken leerlingen hun eigen rubric waarmee ze zichzelf en elkaar kunnen toetsen. www.surveymonkey.com

Creëren

Anchor: een app om podcasts mee te maken. Pas Anchor toe in combinatie met analyseeropdrachten. Laat leerlingen bijvoorbeeld nadenken over wat een goed doel kenmerkt. Wanneer is een doel ‘goed’? En hoe zorgen goede doelen ervoor dat ze geld binnenhalen om goede dingen mee te doen? Laat vervolgens leerlingen zelf een goed doel verzinnen en hier een podcast over opnemen. Afhankelijk van het niveau van je leerlingen kun je eisen stellen aan de inhoud van de podcast: uitleg over het goede doel, een fictief interview met iemand die hulp heeft gekregen of een actie toevoegen om donaties te werven. Zorg er in elk geval voor dat het maken van een podcast om nadenkwerk vraagt en niet beperkt blijft tot het reproduceren van informatie in een andere vorm. www.anchor.fm

Scribble Maps: met deze tool kun je vormen, lijnen, tekst en foto’s aan een kaart toe voegen. Je kunt Scribble Maps onder andere gebruiken voor een reisbureauopdracht. Laat leerlingen een reis ontwerpen die aan bepaalde eisen voldoet. Bijvoorbeeld een reis van twee weken, waarbij ten minste twee verschillende landen bezocht worden, er per trein gereisd wordt en er ruimte is voor cultuur, natuur en historie. Scribble Maps dient dan voor het maken van een kaart of brochure waarop de route én de belangrijkste highlights worden aangegeven. www.scribblemaps.com

Pixton: een tool om zelf strips te maken. Met oneindig veel mogelijkheden voor korte of langere ver halen. Pixton biedt veel mogelijkheden om te creëren, maar let op: dat een leerling iets maakt, wil niet zeggen dat er ook een beroep wordt gedaan op de denkvaardigheid ‘creëren’. Om dat te bereiken moeten er echt nieuwe inzichten, producten of standpunten gecreëerd worden. Laat leerlingen bijvoorbeeld een strip maken die je zowel van voor naar achter als andersom kunt lezen. Of geef de opdracht om een historische gebeurtenis in een ander perspectief te zetten. Hoe zouden de Tweede Wereldoorlog of de Franse revolutie eruit hebben gezien als er als de hoofd- rolspelers gebruik hadden gemaakt van sociale media? www.pixton.com

Aan de slag

Wil je met bovenstaande leermiddelen aan de slag? Zorg er dan voor dat de complexiteit van de opdracht aansluit bij het niveau van de leerlingen. Opdrachten worden vaak moeilijker als er meer parameters zijn om rekening mee te houden. Hoe meer randvoorwaarden en eisen, hoe complexer te opdracht voor de leerling is. Een waarschuwing voor docenten die hiermee aan de slag gaan is op zijn plaats. Leerlingen komen gegarandeerd met antwoorden die je van tevoren niet bedenkt. Hogere- orde-denkopdrachten lenen zich daarom slecht voor goed-fout-toetsing. Rubrics passen beter.

Ga je met digitale middelen aan de slag, dan zie je al snel dat deze zich niet beperken tot één niveau van kennis en vaardigheid. Mentimeter en Surveymonkey werken ook voor onthouden, begrijpen en analyseren. En met behulp van Jamboard kun je leerlingen prima laten evalueren en creëren. Bovendien zijn er natuurlijk nog honderden andere apps en websites die je kunt gebruiken. Het juiste middel zoeken bij een opdracht is niet altijd makkelijk. Maar ga je de uitdaging aan? Dan zie je dat een beeldscherm juist een waardevolle aanvulling is.

Referenties

1 tiny.cc/bloomtax