Wat verwacht je?

Na de zomer is er op veel plekken sprake van een nieuwe start, een fris begin. Aan iets beginnen gaat vaak gepaard met verwachtingen: uitgesproken, onuitgesproken, hoge of lage verwachtingen, enzovoort. Verwachtingen bepalen in zekere mate je gedrag en handelen.

In onderwijsliteratuur is al veel geschreven over verwachtingen. Denk bijvoorbeeld aan het Pygmalion-effect. [1-2] Je bewust zijn van je eigen verwachtingen is een eerste stap. En als onderwijsprofessional is het ook goed om je bewust te zijn van het effect van die verwachting. John Hattie schrijft in zijn boek Visible Learning (2012) uitgebreid over de rol en het effect van het hebben van hoge verwachtingen. In zijn recentste boek Visible Learning: The Sequel (2023) benadrukt Hattie het belang van hoge verwachtingen van leraren voor alle leerlingen. 

Hij geeft daarbij aan labels (‘slim’, ‘uitsteller’, ‘ADHD’ of ‘autistisch’) zoveel mogelijk te vermijden, omdat dit kan leiden tot lagere verwachtingen bij zowel leraren als leerlingen. In plaats daarvan zouden alle leerlingen moeten worden gezien als individuen die grote sprongen kunnen maken in hun leerproces. Het is niet mijn bedoeling om het nut van labels in zijn algemeenheid ter discussie te stellen. Wat mij zo aanspreekt is het onvoorwaardelijke vertrouwen in groei. Hoge verwachtingen in de zin van een onvoorwaardelijk vertrouwen in het kunnen maken van grote sprongen vanaf het punt waarop een leerling op dat moment staat. 

Hattie stelt dat het cruciaal is dat leraren samenwerken met andere leraren om zo verschillende perspectieven op dat wat werkt voor een leerling te zien. Hij wijst op de kracht van meerdere interpretaties op basis van verschillende bronnen: gedrag in de klas, manier van werken en resultaten van de leerling. Dat lijkt me inderdaad heel waardevol. Die verschillende perspectieven houden je scherp en maken je mogelijk bewust van impliciete aannames die je verwachtingen behoorlijk kunnen beïnvloeden.

Een fris begin, een frisse blik, een nieuw schooljaar boordevol kansen op groei en ontwikkeling, gevoed vanuit hoge verwachtingen. Ik zou zeggen, spreek die verwachtingen maar uit en op naar mooie sprongen.